แนวคิดหลักในการวัดและประเมินผลการศึกษา

การวัด (measurement) หมายถึง การกำหนดปริมาณให้กับสิ่งที่ต้องการวัด ไม่ว่าจะเป็น วัตถุ สิ่งของ เหตุการณ์ ปรากฏการณ์ หรือพฤติกรรมต่าง ๆ โดยจะต้องมีความหมาย เป็นไปตามกฏเกณฑ์   ซึ่งการจะได้มาซึ่งปริมาณนั้น อาจต้องใช้เครื่องมือไปวัดเพื่อให้ได้ปริมาณที่สามารถแทนคุณลักษณะต่าง ๆ ของสิงที่ต้องการวัด

  การวัดผลแบ่งได้เป็น 2 ประเภทคือ

  1. การวัดทางตรง เป็นการวัดคุณลักษณะที่ต้องการวัดได้โดยตรง เรียกอีกอย่างว่า การวัดด้านวิทยาศาสตร์ หรือการวัดทางกายภาพ

  2. การวัดทางอ้อม เป็นการวัดคุณลักษณะที่ต้องการโดยตรงไม่ได้ สิ่งที่วัดเป็นนามธรรม ต้องวัดโดยผ่านกระบวนการทางสมองหรือพฤติกรรม

  การวัดทางอ้อมแบ่งออกเป็น 3 ด้านคือ

  2.1 ด้านสติปัญญา (Cognitive Domain)

  2.2 ด้านความรู้สึก (Affective Domain)

2.3 ด้านทักษะกลไก (Psychomotor Domain)

 การทดสอบ (testing) หมายถึง เครื่องมือหรือสิ่งเร้าที่ไปเร้าให้ผู้ถูกทดสอบได้แสดงพฤติกรรมหรือความสามารถที่ต้องการออกมา ผลการทดสอบมักออกมาในรูปของคะแนน และคะแนนเป็นสิ่งที่แทนความสามารถของบุคคล ดังนั้นการทดสอบจึงควรจะมีประสิทธิภาพ โดยใช้เครื่องมือการทดสอบวัดที่มีคุณภาพ และต้องพยายามดำเนินการทดสอบให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และให้ความยุติธรรมแก่ผู้ถูกทดสอบทุกคน ภายใต้สถานการณ์เดียวกัน  องค์ประกอบของการทดสอบมีดังนี้

1. บุคคลที่ถูกทดสอบ
2. เครื่องมือที่ใช้ในการทดสอบ
3. การดำเนินการทดสอบ
4. ผลการทดสอบในรูปของคะแนนที่แทนความสามารถของผู้ถูกทดสอบ

การประเมินทางเลือก (alternative assessment) เป็นการประเมินอื่น ๆ ที่นอกเหนือจากการใช้ข้อสอบแบบเดิม รวมถึงการประเมินภาคปฏิบัติ การสังเกต การสัมภาษณ์ การใช้แฟ้มสะสมงาน เป็นต้น

การประเมินภาคปฏิบัติ (performance-base assessment) เป็นแบบหนึ่งของการประเมินทางเลือก เป็นการประเมินเกี่ยวกับทักษะการแสดงออก การเคลื่อนไหวทางร่างกายและประสาทสัมผัส เช่น การสื่อสาร การเล่นเครื่องดนตรี การเล่นกีฬา เป็นต้น

  การประเมินผลนั้นต้องมีองค์ประกอบหลัก 3 ประการคือ

  1) ผลการวัด (measurement)

  2) เกณฑ์การพิจารณา (criteria)

  3) การตัดสินใจ (judgement)

การประเมินผลที่เที่ยงธรรม ย่อมมาจากการวัดผลที่ดี คือควรวัดด้วยเครื่องมือหลาย ๆ อย่าง อย่างละหลาย ๆ ครั้ง ครั้งละมาก ๆ ข้อ นั่นคือการวัดซ้ำ 4 ครั้งด้วยเครื่องมือที่แตกต่างกัน ย่อมดีกว่าการวัดเพียงครั้งเดียว หรือวัดด้วยข้อสอบ 20 ข้อย่อมดีกว่าวัดด้วยข้อสอบเพียง 5 ข้อ

การทดสอบ ประเมินผล วัดผล