วันไหว้ครูเป็นหนึ่งในพิธีกรรมที่สำคัญของโรงเรียนไทยที่สะท้อนถึงวัฒนธรรมการเคารพครูอาจารย์ซึ่งฝังรากลึกในสังคมไทยมาแต่โบราณ พิธีนี้จัดขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้แสดงออกถึงความกตัญญูกตเวที ระลึกถึงพระคุณของครูบาอาจารย์ผู้ประสิทธิ์ประสาทวิชาความรู้และคุณธรรมให้แก่ศิษย์
วันไหว้ครู 2568 ตรงกับวันอะไร
ในปี 2568 (ค.ศ. 2025) วันไหว้ครู ไม่ได้กำหนดเป็นวันหยุดหรือวันสำคัญระดับชาติ แต่จะขึ้นอยู่กับการกำหนดของแต่ละสถานศึกษาเป็นหลัก โดยนิยมจัดใน วันพฤหัสบดี ซึ่งถือเป็นวันแห่งครูตามคติความเชื่อไทยโบราณ และส่วนมากจะตรงกับ ช่วงต้นเดือนมิถุนายน ซึ่งเป็นช่วงเริ่มต้นปีการศึกษาใหม่
ดังนั้น หากต้องการทราบวันไหว้ครูที่แน่นอนของแต่ละโรงเรียน ควรติดตามประกาศจากสถานศึกษานั้น ๆ โดยตรง
ประวัติและความเป็นมาของวันไหว้ครู
พิธีไหว้ครูมีรากฐานมาจากสังคมไทยดั้งเดิมที่ยกย่องครูเป็น “ผู้ให้แสงสว่างทางปัญญา” ไม่ใช่เพียงถ่ายทอดความรู้ แต่ยังหล่อหลอมจริยธรรมและค่านิยมให้กับลูกศิษย์ การจัดพิธีไหว้ครูอย่างเป็นทางการในสถานศึกษาเริ่มแพร่หลายมากขึ้นตั้งแต่ช่วงหลังปี พ.ศ. 2499 โดยมีการส่งเสริมจากคุรุสภา และรัฐบาลในยุคของจอมพล ป. พิบูลสงคราม
แม้ว่าจะมี วันครูแห่งชาติ ซึ่งตรงกับวันที่ 16 มกราคมของทุกปี แต่พิธีไหว้ครูในโรงเรียนจะจัดขึ้นแยกต่างหาก โดยเน้นที่ความผูกพันระหว่างครูผู้สอนกับศิษย์ และถือเป็นการเริ่มต้นปีการศึกษาด้วยความเป็นสิริมงคล
ความสำคัญของพิธีไหว้ครู
- แสดงออกถึงความเคารพและกตัญญูต่อครูบาอาจารย์
- เสริมสร้างสายสัมพันธ์อันดีระหว่างครูกับศิษย์
- สืบทอดประเพณีและวัฒนธรรมไทยอันดีงาม
- เป็นกำลังใจให้ครูในการปฏิบัติหน้าที่ และเสริมแรงใจให้นักเรียน
- เป็นจุดเริ่มต้นของการเรียนรู้อย่างมีเป้าหมายและระเบียบวินัย
พานไหว้ครูซึ่งนักเรียนจัดถวายจะใช้ดอกไม้และวัตถุที่มีความหมายมงคล เช่น:
- ดอกเข็ม หมายถึง ความแหลมคมทางปัญญา
- ดอกมะเขือ แสดงถึงความอ่อนน้อมถ่อมตน
- หญ้าแพรก หมายถึง ความเจริญงอกงามและความอดทน
- ข้าวตอก แสดงถึงความมีวินัยและระเบียบ
บทสวดไหว้ครูและคำกล่าวปฏิญาณตน
พิธีไหว้ครูมักประกอบด้วยบทสวดและคำกล่าวต่าง ๆ ที่มีเนื้อหาแสดงถึงการน้อมไหว้ครู และการตั้งมั่นในความมุ่งมั่นศึกษา
บทสวดไหว้ครู (ปาเจราจริยาโหนติ ทำนองสรภัญญะ)
ปาเจรา จริยา โหนติ คุณุตตรานุสาสกา
ข้าขอประณตน้อมสักการ บูรพคณาจารย์
ผู้กอปรเกิดประโยชน์ศึกษา
ทั้งท่านผู้ประสาทวิชา อบรมจริยา แก่ข้าในกาลปัจจุบัน
ข้าขอเคารพอภิวันท์ ระลึกคุณอนันต์ ด้วยใจนิยมบูชา
ขอเดชกตเวทิตา อีกวิริยะพา ปัญญาให้เกิดแตกฉาน
ศึกษาสำเร็จทุกประการ อายุยืนนาน อยู่ในศีลธรรมอันดี
ให้ได้เป็นเกียรติเป็นศรี ประโยชน์ทวี แก่ชาติและประเทศไทยเทอญ
ปิดท้ายด้วย
ปัญญาวุฒิกเร เต เต ทินโนวาเท นมามิหัง
คำแปลโดยย่อ:
ข้าพเจ้าขอนอบน้อมครูทั้งหลาย ผู้เป็นผู้ให้ความรู้ ผู้ชี้แนะแนวทางแห่งปัญญา ขอให้คุณความดีที่ข้าพเจ้าแสดงออกถึงความกตัญญูนี้ ส่งผลให้ข้าพเจ้ามีปัญญาแตกฉาน ประสบผลสำเร็จในการศึกษา และมีคุณค่าต่อสังคมและชาติ
คำกล่าวปฏิญาณตนของนักเรียน (ตัวอย่าง)
- เราคนไทย ใจกตัญญู รู้คุณชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
- เรานักเรียน จะประพฤติตนอยู่ในระเบียบวินัย และซื่อสัตย์สุจริต
- เรานักเรียน จะตั้งใจศึกษา เชื่อฟังคำสั่งสอนของครูอาจารย์
- เรานักเรียน จะช่วยเหลือส่วนรวม และเทิดทูนเกียรติของสถาบันการศึกษา
พิธีไหว้ครูจึงไม่ใช่เพียงกิจกรรมทางพิธีกรรม แต่เป็นพิธีที่เปี่ยมไปด้วยความหมายในทางคุณธรรมและจิตวิญญาณของการศึกษาไทยที่ยังคงสืบสานมาจนถึงปัจจุบัน
แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
- เว็บไซต์คุรุสภา: www.ksp.or.th
- กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม
- เอกสารพิธีการในสถานศึกษาแต่ละแห่ง
ลิงก์ที่เกี่ยวข้อง:
