ทำไมแผนการสอนแบบ Active Learning จึงสำคัญ
การจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning คือแนวทางที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้อย่างแท้จริง ไม่ใช่แค่ฟังบรรยาย แต่ได้ลงมือคิด ทำ วิเคราะห์ และสะท้อนผลด้วยตนเอง บทความนี้ครูเชียงรายขอนำเสนอ แผนการสอนภาษาไทย ม.5 เรื่อง “ข้าว” ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ดีในการเชื่อมโยงการเรียนรู้ในห้องเรียนกับบริบทของชุมชนโดยรอบ
รายละเอียดแผนการจัดการเรียนรู้ Active Learning
กลุ่มสาระการเรียนรู้: ภาษาไทย
ชั้น: มัธยมศึกษาปีที่ 5
รหัสวิชา: ท32102
ชื่อหน่วยการเรียนรู้: การเขียนในชีวิต
จำนวนเวลา: 10 ชั่วโมง
ชื่อแผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1: ข้าว (ท้องทุ่งนาหลังโรงเรียน)
จำนวนเวลา: 8 ชั่วโมง
ครูผู้สอน: นายธรรมรัตน์ นามศิริ
จุดประสงค์การเรียนรู้
ด้านความรู้
- เข้าใจหลักการเขียนโวหาร และการเขียนบันเทิงคดี
- เรียนรู้วิถีชีวิตของคนในชุมชนผ่านเรื่องข้าว
- ศึกษาหลักการทรงงานของรัชกาลที่ 9
ด้านทักษะ
- ฝึกทักษะการเขียนและการสื่อสาร
- วิเคราะห์ประเด็นปัญหาและสังเคราะห์องค์ความรู้จากชุมชน
ด้านทัศนคติ
- ตระหนักถึงคุณค่าของอาชีพชาวนา
- เห็นความสำคัญของการเรียนรู้จากบริบทจริง
สาระสำคัญ
การเขียนเป็นกระบวนการถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ ผู้เรียนจะสามารถเขียนได้ดีเมื่อได้ “เรียนรู้จากของจริง” ซึ่งในแผนการสอนนี้ ครูได้พานักเรียนไปเรียนรู้จาก ทุ่งนาหลังโรงเรียน อย่างใกล้ชิด
ตัวอย่างกิจกรรม Active Learning
- ขั้นนำเข้าสู่บทเรียน:
- ครูพานักเรียนมองผ่านหน้าต่างและตั้งคำถามถึงสิ่งที่เห็น
- นำเข้าสู่บทเรียนด้วยคำถามเชิงกระตุ้น เช่น “ชาวนาไทยทำไมไม่รวย?”
- ขั้นสำรวจ:
- ลงพื้นที่สำรวจท้องนาจริง
- สัมภาษณ์ชาวนาเจ้าของพื้นที่
- ทดลองปลูกข้าว
- ขั้นสังเคราะห์/วิเคราะห์:
- เขียนโวหารอธิบายสิ่งที่ได้เรียนรู้
- วิเคราะห์ปัญหาในอาชีพชาวนา
- สอดแทรกความรู้เรื่องหลักการทรงงาน
- ขั้นสร้างผลงาน:
- ผลิต “มะเฟืองความรู้”
- เขียนสมุดเล่มเล็กและบันเทิงคดี
- จัดนิทรรศการผลงานในห้องสมุดโรงเรียน
- ขั้นสะท้อนผล:
- นักเรียนแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและนำเสนอผลงานต่อชุมชนแห่งการเรียนรู้ (PLC)
ผลงาน/ภาระงานจากการเรียนรู้
- เขียนพรรณนาโวหาร
- สมุดเล่มเล็ก
- หนังสือเล่มเล็ม
- โปสเตอร์ป๊อปอัพเรื่องข้าวเฉลิมพระเกียรติ
- มะเฟืองความรู้เรื่องข้าว
สื่อและแหล่งเรียนรู้
- ทุ่งนาหลังโรงเรียน
- เอกสารประกอบการเรียน
- พระฉายาลักษณ์ของในหลวงรัชกาลที่ 9
- เพลง “รักพ่อไม่มีวันพอเพียง”
การวัดผลและประเมินผล
ใช้การประเมินแบบหลากหลาย ได้แก่
- แบบประเมินพฤติกรรม
- แบบประเมินผลงาน (Self / Peer / Teacher)
- แบบประเมินทักษะ 5 ด้าน
- แบบสังเกตพฤติกรรมในห้องเรียนและภาคสนาม
สรุป
แผนการจัดการเรียนรู้เรื่อง “ข้าว” ในชั้น ม.5 นี้ถือเป็นตัวอย่างที่ดีของ Active Learning ที่ไม่เพียงแค่ส่งเสริมทักษะภาษาไทย แต่ยังหล่อหลอมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ความเข้าใจในอาชีพพื้นฐาน และจิตสำนึกต่อชุมชน สำหรับครูท่านใดที่มองหาแนวทางการสอนที่ “จับต้องได้” และ “สร้างแรงบันดาลใจ” แผนนี้เหมาะอย่างยิ่ง
