การพัฒนารูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียน ในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1

บทคัดย่อ       การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาแนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 2) เพื่อสร้างรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและ สถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 4) เพื่อประเมินรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 และ5) เพื่อขยายผลรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับ ภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์เขต 1 มีวิธีดำเนินการวิจัย 5 ขั้นตอน ดังนี้             ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาแนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 กลุ่มตัวอย่างปีการศึกษา 2565 ได้แก่ ผู้บริหาร ครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 265 คน ใช้ตารางของเครจซี-และมอร์แกน (Krejcie and Morgan, 1970) ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) และการสัมภาษณ์ผู้บริหาร สถานศึกษาและหัวหน้าฝ่ายวิชาการ จำนวน 10 คน ของโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1             ขั้นตอนที่ 2 การพัฒนารูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียน ในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 โดยการสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 7 คน             ขั้นตอนที่ 3 การทดลองใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 กับกลุ่มตัวอย่างในปีการศึกษา 2566 คือ โรงเรียนบ้านนาอิซาง ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ประกอบด้วย ครู จำนวน 14 คน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 7 คน ผู้ปกครองนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 จำนวน 42 คน และภาคีเครือข่ายและผู้ประกอบการ จำนวน 10 คน โดยใช้ตารางของเครจซี-และมอร์แกน (Krejcie and Morgan, 1970) ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling)               ขั้นตอนที่ 4 การประเมินรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 กลุ่มตัวอย่าง ในปีการศึกษา 2566 คือ โรงเรียนบ้านนาอิซาง ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ประกอบด้วย ครู จำนวน 14 คน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 7 คน นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3  จำนวน 42 คน ผู้ปกครองนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 จำนวน 42 คน และภาคีเครือข่ายและผู้ประกอบการ จำนวน 10 คน มาจากการกำหนดขนาดจากตารางของเครจซีและมอร์แกน (Krejcie and Morgan, 1970) และการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling)             ขั้นตอนที่ 5 การขยายผลรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 กลุ่มขยายผลในปีการศึกษา 2567 คือ โรงเรียนป่าขนุนเจริญวิทยา โรงเรียนวังโป่งดํารงวิทย์ และโรงเรียนบ้านร้องลึก ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling)  ครู จำนวน 38 คน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 21 คน นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 จำนวน 101 คน ผู้ปกครองนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 จำนวน 101 คน และภาคีเครือข่ายและผู้ประกอบการ จำนวน 10 คน ได้มาจากการกำหนดขนาดจากตารางของเครจซีและมอร์แกน (Krejcie and Morgan, 1970) และการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling)             เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการ แบบสอบถามแนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการ แบบสัมภาษณ์แนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการ แบบบันทึก  การสนทนากลุ่ม แบบประเมินรูปแบบ แบบประเมินคู่มือการใช้รูปแบบ แบบสอบถามทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการ แบบสอบถามความพึงพอใจ และแบบประเมินความเป็นประโยชน์   ความเป็นไปได้ ความเหมาะสม และความถูกต้องของรูปแบบ การวิเคราะห์ข้อมูล โดยการหาความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า             1. ผลการศึกษาแนวทางการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 พบว่า โดยภาพรวม มีการปฏิบัติอยู่ในระดับปานกลาง             2. ผลการสร้างรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและ สถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 พบว่า มีองค์ประกอบที่สำคัญ 4 ประการ ได้แก่ หลักการ วัตถุประสงค์ กระบวนการดำเนินงานตามวงจรร่วมพัฒนา 4 ขั้น (Four Step Co Development Cycle Management Model) ได้แก่ ขั้นที่ 1 ร่วมวางแผน (Co-Planning) ขั้นที่ 2 ร่วมปฏิบัติ (Co-Implementation) ขั้นที่ 3 ร่วมรับผลประโยชน์ (Co-Benefits) ขั้นที่ 4 ร่วมประเมินผล (Co-Evaluation) และการประเมินผลผลประเมินรูปแบบของผู้ทรงคุณวุฒิ โดยภาพรวม พบว่า การบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1  มีความเหมาะสมในระดับมากที่สุด             3. ผลการทดลองใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 พบว่า                                    3.1 ผลการดำเนินงานตามขอบข่ายรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 มีความเหมาะสมในระดับมากที่สุด                 3.2 ทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาส ทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 หลังการใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 มีคุณภาพในระดับมากที่สุด                4. ผลการประเมินรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและ สถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 พบว่า                 4.1 ผลการประเมินความเป็นประโยชน์ ความเป็นไปได้ ความเหมาะสม และความถูกต้องของรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 อยู่ในระดับมากที่สุด                 4.2 ผลการศึกษาความพึงพอใจหลังการใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับ ภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 ของครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครองนักเรียน ภาคีเครือข่ายการศึกษาและผู้ประกอบการ อยู่ในระดับมากที่สุด           4.3 ผลการศึกษาความพึงพอใจของผู้ปกครองนักเรียนต่อทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 หลังการใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 อยู่ในระดับมากที่สุด             5. ผลการขยายผลรูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและ สถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียน ขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 พบว่า                 5.1 ทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาส  ทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 หลังการใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 มีคุณภาพในระดับมากที่สุด                   5.2 ผลการศึกษาความพึงพอใจหลังการใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับ ภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 ของครู คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน ผู้ปกครองนักเรียน ภาคีเครือข่ายการศึกษาและผู้ประกอบการ อยู่ในระดับมากที่สุด                 5.3 ผลการศึกษาความพึงพอใจของผู้ปกครองนักเรียนต่อทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 หลังการใช้รูปแบบการบริหารแบบมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายการศึกษาและสถานประกอบการเพื่อส่งเสริมทักษะอาชีพและการเป็นผู้ประกอบการของนักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุตรดิตถ์ เขต 1 อยู่ในระดับมากที่สุด