วันภาษาไทยแห่งชาติ ตรงกับวันที่ 29 กรกฎาคม ของทุกปี เพื่อรำลึกถึงพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ได้ทรงมีพระราชดำรัสเกี่ยวกับการใช้ภาษาไทยในวันอาทิตย์ที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2505 ณ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ที่มาและความสำคัญ
ในวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2505 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ได้เสด็จพระราชดำเนินไปยังคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพื่อทรงอภิปรายร่วมกับนักวิชาการและผู้ทรงคุณวุฒิ เรื่อง “ปัญหาการใช้คำไทย” โดยทรงแสดงความห่วงใยในเรื่องการใช้ภาษาไทยทั้งในด้านเสียง การใช้ถ้อยคำ และการบัญญัติศัพท์ใหม่
พระราชดำรัสตอนหนึ่ง กล่าวว่า:
“เรามีโชคดีที่มีภาษาของตนเองแต่โบราณกาล จึงสมควรอย่างยิ่งที่จะรักษาไว้…สำหรับคำใหม่ที่ตั้งขึ้นมีความจำเป็นในทางวิชาการไม่น้อย แต่บางคำที่ง่าย ๆ ก็ควรจะมี ควรจะใช้คำเก่า ๆ ที่เรามีอยู่แล้ว ไม่ควรจะมาตั้งศัพท์ใหม่ให้ยุ่งยาก”
เนื่องด้วยพระราชดำรัสดังกล่าวนี้ รัฐบาลจึงมีมติให้วันที่ 29 กรกฎาคมของทุกปีเป็นวันภาษาไทยแห่งชาติ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 เป็นต้นมา
วัตถุประสงค์ของวันภาษาไทยแห่งชาติ
คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2542 กำหนดให้วันที่ 29 กรกฎาคมของทุกปีเป็น “วันภาษาไทยแห่งชาติ” โดยมีวัตถุประสงค์สำคัญ ดังนี้:
- เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ในฐานะนักปราชญ์และผู้ทรงคุณูปการต่อภาษาไทย
- เพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ วันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2542
- เพื่อปลุกจิตสำนึกของประชาชนให้เห็นความสำคัญของภาษาไทย ในฐานะเอกลักษณ์และวัฒนธรรมของชาติ
- เพื่อเพิ่มพูนประสิทธิภาพการใช้ภาษาไทยในด้านวิชาการ วิชาชีพ และการเรียนการสอนในสถานศึกษาทุกระดับ
- เพื่อเปิดโอกาสให้หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน จัดกิจกรรมส่งเสริมการใช้ภาษาไทยอย่างแพร่หลาย
